Harita - Nikomedia (İzmit)

Nikomedya (Yunanca: Νικομήδεια, günümüz Türkiye'sinde İzmit) Marmara Denizi'ne açılan İzmit Körfezi'nin ucunda Bitinya Kralı I. Nikomedes tarafından kuruldu.

Şehir, ilk olarak MÖ 712/11'de bir Megara kolonisi olarak oluşturuldu ve erken Antik dönemde Astakos adıyla bilindi. İzmit Körfezinde eskiden çokça yakalanan Istakoz nedeniyle bu adı aldığı düşünülmektedir. Antik dönemde İzmit Körfezinin adı Istakoz Körfeziydi. Astakos, Trakya Kralı Lysimakhos tarafından yıkıldıktan sonra Bitinya Kralı I. Nikomedes tarafından MÖ 264'te Nikomedia adıyla yeniden kuruldu ve Anadolu'nun kuzeybatısında o günden beri her zaman en önemli şehirlerden biri oldu.

Hannibal, hayatının son yıllarında Nikomedia'ya geldi ve Diliskelesi, Gebze yakınlarında intihar etti. Tarihçi Arrian da burada doğmuştur. Diocletianus, tetrarşi sistemini uygulamaya soktuğu zaman 286 yılında Nikomedia'yı Roma İmparatorluğunun doğudaki başkenti yaptı. Nikomedia, 324'te eş imparator Licinius, I. Konstantin tarafından Hrisopolis Muharebesi'nde (Modern Üsküdar) yenilene kadar Roma İmparatorluğu'nun doğu başkenti ve en önemli kenti olarak kaldı. I. Konstantin bu savaştan sonraki altı yıl boyunca, 330'da yakınlardaki Bizans (daha sonra Konstantinopolis, günümüzde de İstanbul olarak adlandırılan şehri yeni başkent olarak ilan edene kadar burada ikamet etti. I. Konstantin 337 yılında Nikomedia yakınlarında bir kraliyet villasında öldü. Yeni başkente Asya'dan ulaşan yolların kavşağında bulunması nedeniyle Nikomedia, Konstantinopolis'in başkent olmasından sonra da önemini korumaya devam etti.

24 Ağustos 358'de meydana gelen büyük bir deprem Nikomedia'da çok büyük bir yıkıma yol açtı ve bu felaket depremi takip eden bir yangınla tamamlandı. Nikomedia depremden sonra daha küçük ölçekli olarak yeniden kuruldu. Altıncı yüzyılda İmparator I. Justinianus döneminde şehir yeni kamu binalarıyla daha da büyüdü. Başkente giden yol üstünde olması ve Hilafet devletine karşı Bizans'ın düzenlediği seferlerde önemli rol oynaması nedeniyle şehir büyük bir askerî şehir olarak önemini korudu.

840'lardan itibaren Nikomedia Optimaton theması'nın başkenti oldu.

Roma'nın ilk metropol kentlerinden biridir. Bir zamanlar İskenderiye, Roma ve Antakya ile birlikte Roma İmparatorluğu'nun en önemli 4 şehrinden biri idi.

Roma İmparatorluğu bölündükten sonra ise Doğu Roma yönetimine geçen Nikomedia, 11. yüzyılın son çeyreğinde Selçuklu Hanedanı tarafından rahatsız edilir. I. Haçlı Seferine güzergâh olan Nikomedia, 1204'te bir süre Latinlerin işgalinde kaldıktan sonra tekrar Doğu Roma'ya geçer. Ardından 1337'de Osmanlı Devleti'ne dahil olmuştur.

Kocaeli Üniversitesi bünyesinde açılan Arkeoloji bölümü ile İzmit'in bu pek bilinmeyen tarihi, Körfez'in karanlık sularından yavaş yavaş su yüzüne çıkmaktadır.

Ayrıca İmparator Alexius'un Nikomedia Körfezi'ne inşa ettirdiği bu gün büyük bir kısmı su altında bulunan bir kale bulunmaktadır. Bu kalenin Hasting Savaşı'ndan sonra Bizans İmparatorluğu'na göç eden Saxon askeri için yapılan Kibatos Kalesi olduğu birçok araştırmacı tarafından desteklenmektedir. Latin kroniklerince Civetot, Anna Komnena'ya göre Kibatos olarak adlandırılır.

* Nikomedeia ve Hıristiyanlık - İlk beş yüzyıl, Zafer Duygy, Düşün Yayıncılık, 2018 ISBN 978-605-9304-68-9